Umowa stron, która zawiera poważne błędy lub braki może czasem powodować nawet jej nieważność lub bezskuteczność a co za tym idzie brak podstawy, na której wierzyciel mógłby opierać swoje roszczenie względem dłużnika.
Do podstawowych i najpoważniejszych błędów w umowie zalicza się nieprawidłową reprezentację stron przy zawieraniu umowy. Osoba fizyczna, która prowadzi działalność gospodarczą sama występuje jako strona umowy. To samo dotyczy wspólników spółki cywilnej i w zasadzie innych spółek osobowych (spółka jawna, spółka komandytowa, spółka partnerska). Natomiast w przypadku gdy stroną jest osoba prawna, wówczas jest ona reprezentowana przez swoje organy (t.j. zarząd w sp. z o.o. Lub w sp. akcyjnej).
Strony mogą być także reprezentowane przez swoich pełnomocników, ustanowionych na podstawie udzielonych im pełnomocnictw o odpowiednim zakresie . Pełnomocnik zawierający umowę z drugą stroną winien przy zawieraniu tej umowy wyraźnie oświadczyć stronie przeciwnej, że występuje jako pełnomocnik (należy to również zastrzec w umowie) . W przeciwnym wypadku , umowa może być uznana za bezskuteczną . Poza tym, jeżeli pełnomocnik przekroczy przy zawieraniu umowy zakres swojego pełnomocnictwa, to skuteczność tej umowy zależeć będzie od tego, czy strona, za którą działał pełnomocnik potwierdzi czynności dokonane przez pełnomocnika. Bezwzględnie nieważna będzie umowa, jeżeli zamiast organu osoby prawnej jako strony, wystąpiła osoba nie będąca takim organem (tzw. rzekomy organ).
Nieważność umowy może być spowodowana również poprzez niezachowanie wymaganej przez prawo formy zawarcia umowy. Zachowania formy pisemnej będzie wymagać umowa, obejmująca rozporządzenie prawem, którego wartość przekracza dwa tysiące złotych (jest to jednak zastrzeżenie tylko dla celów dowodowych). Forma pisemna umowy , zastrzeżona pod rygorem jej nieważności , występuje m. in. : w umowie o przejęcie długu, przy złożeniu oświadczenia poręczyciela lub wyrażeniu zgody przez dłużnika na wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela. Umowa będzie również nieważna, jeżeli przepisy prawa wymagają dla jej ważności zachowania formy aktu notarialnego , np. przy zbyciu nieruchomości.
Niezachowanie odpowiedniej formy umowy nie zawsze powoduje jej nieważność. Istnieją przypadki, w których niezachowanie formy pisemnej powoduje ograniczenia dowodowe przed sądem (np. sąd może nie dopuścić dowodu z zeznań świadków).
Umowa jest ponadto nieważna jeżeli jest sprzeczna z ustawą, jej celem jest obejście przepisów ustawy, jak również jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Umowa może być uznana za nieważną, jeśli jest wyrazem stosowania praktyk monopolistycznych.
|