Termin przedawnienia roszczeń wynikających ze świadczonych przez operatorów na rzecz odbiorców końcowych (abonentów) usług telekomunikacyjnych był przez wiele lat przedmiotem sporu. Także stanowiska sądów orzekających w tego typu sprawach nie były jednolite. Chociaż spór na dzień dzisiejszy jest definitywnie rozstrzygnięty, wielu dłużników nie nadążyło za zmianami, co ma niewątpliwie wpływ na skuteczność prowadzonych wobec nich działań.

Przez wiele lat przyjmowano, iż okres przedawnienia roszczeń operatorów wobec abonentów za świadczone usługi telekomunikacyjne wynosi 2 lata. Stanowisko było uzasadnione brakiem wyczerpujących regulacji odnoszących się do usług telekomunikacyjnych i umowy o ich świadczenie. Co prawda, w latach 1990-2004 obowiązywały dwie ustawy odnoszące się do świadczenia usług telekomunikacyjnych (ustawa o łączności z 1990 r. oraz ustawa prawo telekomunikacyjne z 2000 r.), jednak wskazane akty prawne nie wyczerpywały problematyki usług telekomunikacyjnych w sposób dostateczny oraz nie określały przedmiotowo istotnych elementów (essentialia negotii) umowy o ich świadczenie. Z tego powodu, chociaż umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych do roku 2004 zawarto miliony, niedostateczne unormowania ustawowe przesądzały, iż kluczowym dla ustalenia okresu przedawnienia były przepisy o zleceniu. Zgodnie bowiem z art. 750 kc, do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, te zaś przewidywały dwuletni okres przedawnienia roszczeń.

Sytuacja uległa zasadniczej zmianie z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.) a wątpliwości w tym zakresie rozwiał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 maja 2009 r. sygn. akt. III CZP 20/09. W uzasadnieniu uchwały czytamy, iż unormowanie Prawa telekomunikacyjnego (z dnia 16 lipca 2004 r.) dotyczące umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych nie jest pełne i nie można go porównywać do sposobu regulacji poszczególnych typów umów w kodeksie cywilnym; nie ma kompleksowego charakteru, gdyż omawia jedynie wybrane zagadnienia. Pojęcia „umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych” redakcyjnie nie wyodrębniono, wskutek czego to unormowanie sprawia wrażenie „części ogólnej” regulacji dotyczących usług telekomunikacyjnych. I chociaż Sąd Najwyższy dostrzega szereg niedociągnięć po stronie ustawodawcy, stwierdza zarazem, iż z drugiej strony problematyce świadczenia usług telekomunikacyjnych została poświęcona pewna część ustawy. W dwóch odrębnych artykułach, tj. art. 56 i 60, określono minimalne wymagania treści umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych i regulaminu świadczenia usług telekomunikacyjnych, które kształtują łącznie stosunek prawny wiążący strony, czyli dostawcę publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych i użytkownika tych usług. Na poziomie ogólnym możliwa jest zatem rekonstrukcja istotnych obowiązków stron, jak też możliwe jest wskazanie celu społeczno-gospodarczego umowy. Prowadzi to do wniosku, że elementy istotne umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych zostały wystarczająco uregulowane. Fakt prawnego uregulowania umów telekomunikacyjnych oznacza, że do tych umów, choć są to umowy o świadczenie usług, nie mają zastosowania przepisy o zleceniu (art. 750 k.c). Umowa o usługi telefoniczne, jak wynika z definicji usługi telefonicznej (art. 2 pkt 30) oraz treści art. 81 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r., należy do kategorii umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych, a więc i do niej odesłanie z art. 750 k.c. nie ma zastosowania, w szczególności odesłanie do art. 751 k.c, który zawiera regulację terminów przedawnienia roszczeń. Z tych względów należy przyjąć, że termin przedawnienia roszczenia o opłatę abonamentową i wynagrodzenie za połączenia telefoniczne z umowy o świadczenie usług telefonicznych, zawartej na podstawie przedmiotowej ustawy określa art. 118 k.c. Sąd najwyższy potwierdził także stan faktyczny i prawny odnoszący się do okresu poprzedzającego wejście w życie ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne oraz słuszność dotyczącej tego okresu linii orzeczniczej.

Nadmienić warto także, iż zastosowanie do roszczeń wynikających ze świadczonych przez operatorów telekomunikacyjnych ogólnej reguły wyrażonej w art. 118 k.c. wynika z faktu, iż ustawa Prawo telekomunikacyjne z 2004 r. nie reguluje kwestii przedawnienia roszczeń wobec odbiorców końcowych. Natomiast zgodnie z art. 118 kc, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Należności za świadczone usługi telekomunikacyjne usytuowane są w grupie roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Autor: Przemysław Jamróz