Wielu przedsiębiorców sektora SME (i nie tylko) widząc powiększającą się gamę instrumentów finansowych zastanawia się, z jakich rozwiązań korzystać aby na nich nie stracić.

Usługi związane z zarządzaniem wierzytelnościami ewoluowały na przestrzeni ostatnich lat. Sama branża windykacyjna przeszła istotne przemiany - patrząc na sukcesy takich spółek jak wrocławski KRUK nie można mieć co do tego wątpliwości. Trudno więc się dziwić, że przedsiębiorcy gubią się w gąszczu ofert.

Windykacja należności

Oferta windykacyjna jest bardzo bogata i zróżnicowana. Firmy windykacyjne często wręcz zabijają się o zlecenia. Należy przy tym zwrócić uwagę na fakt, że polski rynek windykacyjny pomimo szybkiego rozwoju nadal pozostaje w tyle krajów europejskich. Na ten fakt składa się wiele czynników, szczególnie w zakresie regulacji prawnych utrudniających dochodzenie należności oraz czasochłonność procesu egzekucji. Jeżeli chodzi o samą egzekucję komorniczą jesteśmy w rankingach na najbardziej przewlekłe postępowanie egzekucyjne tuż przed Kazachstanem, w postępowaniu sądowym nie jest lepiej rekordy rozpatrywania przez sądy spraw biją rekordy nawet kilku lat. Sam windykator ma ograniczone możliwości działania i narzędzia, które mu pozwalają na dochodzenie należności swoich klientów. Do tego dochodzi kwestia wysokości opłat sądowych oraz adwokackich w postępowaniu, które często odstraszają wierzyciela. Dlatego warto pamiętać aby dobrze rozpoznać ofertę firmy windykacyjnej, dowiedzieć się z jakich narzędzi korzysta i w jaki sposób działa. Rynek windykacyjny w Polsce nadal pozostaje poza kontrolą, dlatego też w tej branży zdarzają się nadużycia.

Windykację wierzytelności możemy zlecić w momencie, gdy należność jest już przeterminowana to znaczy, że jej termin płatności minął. Windykator powinien podjąć wszelkie działania zmierzające do odzyskania należności na drodze pozasądowej oraz sądowo-egzekucyjnej. W postępowaniu przedsądowym w szczególności powinien przeprowadzić tzw. skip tracing czyli działania wywiadowcze zmierzające do ustalenia danych teleadresowych dłużnika, jego powiązań z innymi podmiotami, ustalić aktywność gospodarczą dłużnika, sprawdzić jego wpisy w ewidencji działalności gospodarczej, krajowym rejestrze sądowym, zweryfikować bazy danych, które mogą być potrzebne do prowadzenia dalszego procesu windykacji. Po zakończeniu takich działań windykator powinien przystąpić do prowadzenia negocjacji z dłużnikiem podczas, których będzie nakłaniał podczas negocjacji telefonicznych oraz bezpośrednich do dobrowolnej spłaty wierzytelności przez dłużnika. Proces ten zazwyczaj nie trwa długo i często kończy się sukcesem. W postepowaniu sądowo-egzekucyjnym windykator powinien złożyć pozew o zapłatę a po otrzymaniu wyroku skierować sprawę na drogę egzekucji komorniczej. W trakcie egzekucji komorniczej windykator zazwyczaj monitoruje czynności egzekucyjne oraz prowadzi w stosunku do dłużnika również działania pozaegzekucyjne.

Formy umowy z firmą windykacyjną mogą być różne. Zazwyczaj jest to po prostu umowa inkasa wierzytelności czyli umowa zlecenia windykacji. Na jej podstawie windykator występuje jako pełnomocnik wierzyciela.

Cesja powiernicza wierzytelności

Na podstawie umowy cesji powierniczej wierzyciel przelewa na czas określony swoje wierzytelności na rzecz windykatora. Windykator podejmuje czynności windykacyjne we własnym imieniu a kwoty wyegzekwowane po potrąceniu swojego wynagrodzenia przelewa do poprzedniego wierzyciela.
Obie formy umowy mają swoje plusy i minusy, dlatego dobrze zapoznać się z warunkami umowy przed jej zawarciem.
Coraz więcej firm windykacyjnych interesuje się również wierzytelnościami nieprzeterminowanymi i coraz częściej wchodzą na rynek faktoringu.

Faktoring

Jest nowoczesnym i atrakcyjnym sposobem finansowania przedsiębiorstwa, jest swoistą formą kredytu, którego zabezpieczeniem są wierzytelności nieprzeterminowane, to znaczy takie, których termin płatności jeszcze nie minął. To wymaga szczególnego podkreślenia, bowiem przedsiębiorcom zdarza się mylić faktoring ze sprzedażą wierzytelności przeterminowanych. Sam często otrzymuje pytania czy nie byłbym zainteresowany faktorowaniem wierzytelności, po czym okazuje się, że w sprawach były już prowadzone czynności windykacyjne, a termin płatności minął już dwa lata temu. Faktoring dotyczy tylko wierzytelności nieprzeterminowanych, czyli takich których termin płatności nie minął oraz wierzytelności jeszcze nie powstałych - wierzytelności przyszłych.

Oferta faktoringu jest również bogata i każda firma stosuje różne rozwiązania i znajduje różnych adresatów (np. drobne wierzytelności B2C, wierzytelności transgraniczne B2B lub wierzytelności korporacyjne).

W ramach faktoringu firma faktoringowa (tzw. faktor) zobowiązuje się do wypłacenia określonej kwoty na rzecz przedsiębiorcy (tzw. faktoranta) w zamian za określone wierzytelności.

Faktoring ma przy tym trzy formy: faktoring pełny (bez regresu), faktoring niepełny (z regresem) oraz faktoring mieszany.

W pierwszym przypadku Faktor przejmuje wierzytelności faktoranta a w przypadku nieuzyskania zapłaty od dłużników nie ma prawa dochodzenia swoich należności od faktoranta. Faktor podejmuje wszelkie czynności windykacyjne wobec dłużników faktoranta i ponosi za nie pełna odpowiedzialność. Ujmując to w najprostszy sposób, faktorant przelewa na rzecz faktora swoje wierzytelności, za które otrzymuje określoną kwotę i nie przejmuje się już tym, czy faktorowi udało się odzyskać należności od jego dłużników.

W przypadku faktoringu niepełnego jest inaczej. Faktor nabywa wierzytelności faktoranta a w przypadku niezaspokojenia należności przez dłużników faktor zwraca się do faktoranta o zwrot wypłaconej kwoty faktoringowej. Faktorant ponosi, więc odpowiedzialność w przypadku niewypłacalności dłużnika, de facto faktoring niepełny jest formą kredytu krótkoterminowego.

Faktoring mieszany z kolei jest połączeniem jednej i drugiej formy faktoringu. Polega ona na tym, że faktorant ponosi odpowiedzialność za niewypłacalność dłużników, leczy tylko do pewnej określonej kwoty, nie musi to być równowartość wszystkich wierzytelności.

Umowy faktoringu są umowami nieuregulowanymi w polskim systemie prawnym - są umowami nienazwanymi. Co prawda istnieją pewne regulacje w prawie międzynarodowym oraz dyrektywy, które definiują umowę faktoringu w pewnej kategorii, jednak w dalszym ciągu za mało precyzyjnie i konkretnie.

Z usługę faktoringową faktorant musi zapłacić na rzecz faktora określone kwoty prowizji oraz zaliczek, de facto prowadzi to do stanu gdy faktorant nie otrzymuje 100% wartości wierzytelności. Kwoty te są pomniejszone o wspomniane wcześniej koszty rzędu 20%-30%. Wysokość prowizji i opłat uzależniona jest od formy faktoringu oraz oferty danego faktora. Przed wyborem oferty faktoringowej należy więc dokonać rzetelnego wyliczenia i kalkulacji opłacalności tego narzędzia. Trzeba jeszcze pamiętać o tym, że faktorant musi posiadać odpowiednią zdolność faktoringową - analogia do zdolności kredytowej w banku, tak więc nie każdy przedsiębiorca skorzysta z usług faktoringu, w przeciwieństwie do usług windykacyjnych (które tak czy inaczej obejmują wierzytelności przeterminowane) ponieważ firmy windykacyjne nie badają kondycji finansowej wierzycieli, którzy zlecają im windykację.

Faktoring jest jednak dobrym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, którzy potrzebują źródeł bieżącego finansowania (np. dla potrzeb realizacji innych kontraktów).

Ubezpieczenie wierzytelności

Coraz więcej firm ubezpieczeniowych oraz windykacyjnych z towarzystwami ubezpieczeniowymi tworzą podmioty zajmujące się ubezpieczaniem należności. Ubezpieczenie wierzytelności polega na tym, że w przypadku braku zapłaty ze strony kontrahentów wierzyciel otrzymuje odszkodowanie zbliżone do wartości wierzytelności. Firmy ubezpieczeniowe z dumą obnoszą się jak wiele bezpieczeństwa daje taka forma finansowania przedsiębiorstwa. Nie wszystko jest jednak tak ładne jak w reklamie. Ubezpieczony musi liczyć się z tym, że będzie odprowadzał składki ubezpieczeniowe do firmy ubezpieczeniowej, nie otrzyma 100% wartości wierzytelności, musi przeprowadzać działania windykacyjne wobec dłużników, podlega kontroli finansowo-księgowej ze strony firmy ubezpieczeniowej. Dlatego też i tutaj ważna jest kalkulacja i rachunek opłacalności tego narzędzia. Zazwyczaj z ubezpieczenia korzystają przedsiębiorcy, których wierzytelności są bardzo wysokie. Przy mniejszych należnościach należy się zastanowić czy wysokość składki kalkuluje się z potencjalnymi zyskami.

Autor: Marcin Łysuniec