Gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zostaje postawiona w stan likwidacji, jej wierzyciele bardzo często rezygnują z przysługujących im praw do dochodzenia zapłaty wierzytelności nie wierząc, że działania takie mogą przynieść oczekiwany przez nich efekt.

Być może u podstaw takiego przeświadczenia leży przekonanie, że spółka i tak nie posiada już wystarczających środków na pokrycie swoich zobowiązań. Tymczasem likwidacja to nie upadłość a jej przyczyny mogą wynikać nie tylko z powodu problemów z płynnością finansową. Nie należy więc rezygnować z egzekwowania przysługujących względem spółki praw.

Pomimo likwidacji, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie przestaje istnieć jako podmiot praw i obowiązków, w dalszym ciągu zachowuje zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Zmienia się natomiast w istotny sposób cel jej działalności. Od momentu postawienia spółki w stan likwidacji celem jej działań jest zakończenie bieżących spraw spółki, spieniężenie jej majątku, jak również wyegzekwowanie oraz spłata wierzytelności.

Przyczyną niepowodzeń podejmowanych wobec spółek działań windykacyjnych może być brak po stronie wierzyciela wiedzy, iż spółka została postawiona w stan likwidacji. Powodem tej niewiedzy jest oczywiście nie monitorowanie aktualnego stanu prawnego spółki. Przepisy nie nakładają bowiem na spółkę lub jej organy obowiązku powiadomienia wierzycieli o rozpoczęciu procesu likwidacji.

Po ukazaniu się ogłoszenia o likwidacji spółki wierzyciel powinien zgłosić likwidatorowi swoje wierzytelności względem spółki w ciągu trzech miesięcy. Zgłoszenie - choćby dla celów dowodowych - powinno zostać dokonane na piśmie. Gdy termin ten nie zostanie zachowany, nie należy bynajmniej rezygnować ze zgłoszenia, chociaż sytuacja może się znacznie skomplikować. Zgłoszenie wierzytelności po terminie będzie skutkowało tym, że ewentualne jej zaspokojenie nastąpi jedynie z tego majątku spółki, który nie został jeszcze rozdysponowany pomiędzy wierzycieli, którzy zgłosili swoje wierzytelności wcześniej. Może się więc zdarzyć, że majątku nie wystarczy na zaspokojenie spóźnionych wierzycieli.

W postępowaniu likwidacyjnym można zgłosić także wierzytelności przedawnione, jednak to wyłącznie od dobrej woli likwidatora zależy ich zaspokojenie. Likwidator może ale nie musi spłacać przedawnionych roszczeń.

Ponadto, likwidator może odmówić uznania wierzytelności także z innych powodów, niekoniecznie z powodu przedawnienia. Likwidator nie jest związany w tym zakresie konkretnymi uregulowaniami prawnymi i odmowa uznania zasadności roszczenia może mieć różne źródła. Jeżeli na skutek odmowy uznania bezspornego roszczenia wierzyciel dozna szkody (jego wierzytelność nie zostanie zaspokojona), nic nie stoi na przeszkodzie aby wystąpił przeciwko likwidatorowi z roszczeniem odszkodowawczym po zakończeniu postępowania likwidacyjnego.

Likwidacja spółki nie jest także przeszkodą (tak jak upadłość) do wytoczenia powództwa o zapłatę przeciwko spółce. Nie ulegają także zawieszeniu postępowania wszczęte przed rozpoczęciem likwidacji. Jest to szansa dla tych wierzycieli, którym przysługuje wobec spółki wierzytelność przedawniona lub sporna. W natłoku obowiązków likwidator nie zawsze będzie miał czas na wdawanie się z wierzycielem w spór i uzyskanie korzystnego dla wierzyciela orzeczenie sądu może się okazać wysoce prawdopodobne. W toku likwidacji można także wszcząć wobec spółki postępowanie egzekucyjne (oczywiście bez gwarancji, że okaże się ono skuteczne), natomiast ewentualna bezskuteczność egzekucji wobec spółki może otworzyć drogę do dochodzenia roszczeń na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych od członków zarządu spółki lub jej likwidatora.

Autor: Przemysław Jamróz